5746 Sayılı Kanun: Ar-Ge ve Tasarım Teşvikleri

Türkiye’de rekabet gücünü artırmak ve teknoloji odaklı yatırımları teşvik etmek amacıyla 2008 yılında yürürlüğe giren 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun, Ar-Ge ve tasarım yapan firmalara önemli avantajlar sunmaktadır. Bu yazıda, kanunun kapsamını, sağladığı teşvikleri ve iş dünyasına olan katkılarını detaylı şekilde inceleyeceğiz.

5746 Sayılı Kanunun Amacı

5746 sayılı Kanunun temel amacı, Türkiye’de teknoloji üretimini hızlandırmak ve şirketlerin uluslararası pazarda rekabet gücünü artırmaktır. Kanun sayesinde:

Yeni ürün ve süreçlerin geliştirilmesi,
Ürün kalitesi ve standartlarının yükseltilmesi,
Verimliliğin artırılması ve maliyetlerin düşürülmesi,
Teknolojik bilginin ticarileştirilmesi,
Nitelikli iş gücü istihdamının desteklenmesi
hedeflenmektedir.

5746 Sayılı Kanunun Kapsamı

Kanun yalnızca büyük ölçekli şirketleri değil, aynı zamanda KOBİ’leri ve girişimcileri de destekleyen bir yapıya sahiptir. Ar-Ge ve tasarım merkezleri, teknoloji merkezleri, tasarım projeleri, rekabet öncesi işbirliği projeleri ve teknogirişim sermayesi destekleri bu kanunun kapsama alanına girer. Böylelikle hem kurumsal işletmeler hem de yenilikçi iş fikirlerine sahip genç girişimciler teşviklerden yararlanabilir. Bu kapsamlı yaklaşım, Türkiye’nin Ar-Ge ve tasarım ekosistemini büyütmeyi ve yaygınlaştırmayı hedefler.

5746 Sayılı Kanun ile Sağlanan Teşvikler

5746 sayılı Kanun ile sağlanan teşvikler, işletmelerin Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerini destekleyerek maliyetlerini azaltmalarına ve yenilikçi projelere daha fazla kaynak ayırmalarına olanak tanır. Vergi indirimleri, SGK desteği, gelir vergisi stopaj teşviki, hibe ve muafiyetler bu teşvikler arasında öne çıkmaktadır.

1. Ar-Ge ve Tasarım Harcamalarında Vergi İndirimi

Kanun kapsamında Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde yapılan harcamaların tamamı vergi matrahından indirilebilir. Bu indirim, işletmelerin kurumlar vergisi ve gelir vergisi yükünü azaltarak, daha fazla kaynağın araştırma ve geliştirme faaliyetlerine aktarılmasını sağlar. Özellikle yüksek maliyetli projeler yürüten şirketler için bu indirim büyük bir avantaj sunar. Harcamaların indirilebilmesi, uzun vadede firmaların finansal sürdürülebilirliğine doğrudan katkı sağlar.

2. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki

Ar-Ge ve tasarım personelinin maaşları üzerinden hesaplanan gelir vergisinin büyük bir kısmı terkin edilmektedir. Bu kapsamda doktora derecesine sahip personel için verginin %95’i, yüksek lisans derecesine sahip personel için %90’ı, diğer personel için ise %80’i devlet tarafından karşılanır. Bu teşvik, hem nitelikli personel istihdamını kolaylaştırır hem de işletmelerin personel maliyetlerini önemli ölçüde azaltır. Özellikle yüksek lisans ve doktora derecesine sahip çalışanların tercih edilmesi, iş gücü kalitesini artırarak firmalara rekabet avantajı sağlar.

3. SGK İşveren Hissesi Desteği

Personel ücretleri üzerinden hesaplanan SGK işveren priminin yarısı devlet tarafından ödenmektedir. Bu destek, işletmelerin istihdam maliyetlerini düşürürken, daha fazla Ar-Ge ve tasarım personeli istihdam etmelerinin önünü açar. Böylece firmalar hem maliyetlerini kontrol altında tutar hem de daha büyük ekiplerle daha kapsamlı projelere imza atabilir. Uzun vadede bu teşvik, istihdam oranlarının artmasına ve sektörde daha güçlü bir insan kaynağı oluşmasına katkı sağlar.

4. Damga Vergisi ve Harç İstisnası

Ar-Ge ve tasarım faaliyetleri kapsamında düzenlenen belgelerden damga vergisi ve harç alınmaz. Bu istisna, özellikle büyük ölçekli projelerde belge ve sözleşme düzenleme süreçlerinde önemli bir maliyet avantajı yaratır. Firmalar proje aşamalarında yasal işlemleri yerine getirirken ek mali yükümlülüklerden kurtulmuş olur. Bu da bürokratik süreçlerin daha hızlı ilerlemesini sağlar.

5. Teknogirişim Sermayesi Desteği

Yeni mezun veya mezuniyetinin üzerinden 10 yıl geçmemiş girişimcilere teknoloji odaklı projelerini hayata geçirebilmeleri için 100.000 TL’ye kadar hibe desteği sağlanır. Bu destek, genç girişimcilerin sermaye yetersizliği nedeniyle hayata geçiremedikleri projelerin önünü açar. Cumhurbaşkanı kararı ile bu tutarın artırılabilmesi, teşvikin esnekliğini artırmaktadır. Böylece girişimciler yenilikçi iş fikirlerini ticarileştirerek hem kendi işletmelerini kurar hem de ülke ekonomisine katkı sağlar.

6. Rekabet Öncesi İşbirliği Projeleri

Birden fazla firmanın ortaklaşa yürüttüğü projeler için devlet, proje bütçesinin %50’sine kadar destek sağlamaktadır. Bu destek, işletmelerin maliyetleri paylaşarak daha büyük projeleri hayata geçirmelerine imkan verir. Özellikle teknoloji yoğun sektörlerde işbirliklerinin artması, ortak bilgi üretimini teşvik eder. Bu tür projeler, firmaların rekabet öncesi dönemde işbirliği yaparak daha güçlü bir inovasyon ekosistemi oluşturmasına katkı sağlar.

7. Gümrük Vergisi ve KDV İstisnaları

Ar-Ge ve tasarım projeleri için yurt dışından ithal edilen makine, teçhizat ve yazılımlar gümrük vergisi ve KDV’den muaftır. Bu istisna, firmaların projeleri için ihtiyaç duydukları teknolojik altyapıyı daha düşük maliyetle temin etmelerini sağlar. Özellikle ileri teknolojiye dayalı projelerde kullanılan ekipmanların yüksek maliyetli olduğu düşünüldüğünde, bu teşvik oldukça değerli bir katkı sunmaktadır.

8. Siparişe Dayalı Ar-Ge ve Tasarım

Firmaların dışarıdan sipariş ettikleri Ar-Ge ve tasarım projelerinde yapılan harcamaların %50’si siparişi veren, %50’si ise projeyi gerçekleştiren merkez tarafından indirilebilir. Bu uygulama, özellikle dış kaynaklı Ar-Ge çalışmalarını teşvik ederek, işletmelerin esnek bir şekilde inovasyon faaliyetlerine yönelmesini sağlar. Aynı zamanda projeleri üstlenen Ar-Ge ve tasarım merkezlerinin daha fazla iş hacmi elde etmesine imkan verir.

9. Öğretim Elemanlarının Görevlendirilmesi

Üniversite öğretim üyeleri, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde tam zamanlı veya yarı zamanlı olarak görevlendirilebilir. Bu uygulama, akademik bilgi birikiminin özel sektöre aktarılmasına katkı sağlar. Firmalar, üniversitelerin bilimsel bilgi ve deneyiminden doğrudan yararlanırken, öğretim üyeleri de projelerin uygulamalı boyutuna katkıda bulunur. Böylelikle üniversite-sanayi işbirliği daha güçlü bir yapıya kavuşur.

10. Girişim Sermayesi Desteği

Bakanlık tarafından girişim sermayesi fonlarına kaynak aktarılabilir. Bu fonlara yatırım yapan firmalar, gelir ve kurumlar vergisi açısından indirim hakkı elde eder. Böylelikle girişim sermayesi yatırımları teşvik edilirken, firmalar da yatırımcı kimliğiyle ek avantajlar elde eder. Bu düzenleme, Türkiye’de girişimcilik ekosisteminin finansal açıdan güçlenmesine katkı sağlar.

Uygulama ve Denetim Esasları

Kanun kapsamında teşviklerden yararlanmak isteyen işletmelerin belirli şartları yerine getirmesi gerekir. Örneğin Ar-Ge merkezlerinde en az 50 tam zamanlı personel, tasarım merkezlerinde ise en az 10 tam zamanlı personel istihdam edilmesi zorunludur. Ayrıca teşviklerden yararlanan firmalar en geç üç yılda bir denetime tabi tutulur. Bu denetimler, sağlanan teşviklerin amacı dışında kullanılmasını engellemek için yapılır. Şartlara uymayan işletmelerin teşvikleri geri alınır ve vergi borçları faiziyle tahsil edilir.

İşletmeler İçin 5746 Sayılı Kanunun Önemi

5746 sayılı Kanun, işletmelere mali avantajlar sunmakla kalmaz, aynı zamanda yenilikçi fikirlerin hayata geçirilmesini kolaylaştırır. Vergi indirimleri ve sigorta primi destekleri, işletmelerin kaynaklarını daha verimli kullanmasını sağlar. Teknogirişim destekleri ise genç girişimcilerin önünü açarak ülke genelinde inovasyon kültürünün gelişmesine katkı verir. Uzun vadede bu teşvikler, Türkiye’nin küresel pazarda daha güçlü bir konum elde etmesine ve teknoloji tabanlı kalkınmasına hizmet eder.

5746 Sayılı Kanun’un Resmî Metni
5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun, Türkiye’de Ar-Ge ve tasarım ekosistemine yönelik teşvikleri düzenleyen temel yasal metindir. İşletmelerin bu kanundan tam anlamıyla yararlanabilmesi için resmî mevzuat metnine göz atması faydalı olacaktır.
👉 Detaylı bilgi için:
5746 Sayılı Kanun’un Resmî Metni – Mevzuat.gov.tr

Ar-Ge’de Gücünüzü Artırın

5746 Sayılı Kanunun Fırsatlarını Keşfedin

5746 sayılı Kanun teşviklerinden en iyi şekilde yararlanmak için uzman ekibimizle iletişime geçin, işletmenize avantaj sağlayın.

Şimdi Teklif Alın!

Şimdi İletişime Geçin!

Alanında uzman ekibimizle, ihtiyaçlarınıza en uygun hizmeti sunmak için hazırız. Formu doldurun, size özel çözüm önerilerimizi birlikte değerlendirelim.

5746 Sayılı Kanun Hakkında SSS

Bu bölümde 5746 sayılı Kanun hakkında en sık sorulan sorulara kısa ve anlaşılır yanıtlar bulabilirsiniz.

5746 sayılı Kanun kimleri kapsar?

Kanun; Ar-Ge ve tasarım merkezlerini, teknoloji merkezlerini, üniversitelerle işbirliği yapan kurumları, rekabet öncesi işbirliği projelerini ve teknogirişim sermayesi desteği alan girişimcileri kapsar. Hem büyük ölçekli işletmeler hem de KOBİ’ler bu teşviklerden yararlanabilir.

Ar-Ge merkezi kurmak için asgari şartlar nelerdir?

Bir işletmenin Ar-Ge merkezi olabilmesi için Türkiye’de kurulmuş sermaye şirketi olması ve en az 50 tam zamanlı Ar-Ge personeli istihdam etmesi gerekir. Tasarım merkezi için bu sayı 10 tam zamanlı personeldir. Ayrıca şirketin yeterli Ar-Ge veya tasarım kapasitesine sahip olması da şarttır.

Teknogirişim sermayesi desteğinden kimler yararlanabilir?

Üniversite öğrencileri (mezuniyetine bir yıl kalan), lisansüstü öğrenciler veya mezuniyetinin üzerinden 10 yıl geçmemiş girişimciler bu destekten yararlanabilir. Amaç, genç girişimcilerin teknoloji odaklı iş fikirlerini hayata geçirmeleri için finansal kaynak sağlamaktır.

Gelir vergisi stopajı teşviki nasıl uygulanır?

Ar-Ge ve tasarım personelinin maaşlarından kesilen gelir vergisinin önemli bir kısmı devlet tarafından terkin edilir. Doktora derecesine sahip çalışanlar için oran %95, yüksek lisans mezunları için %90, diğer personel için %80 olarak uygulanır. Bu teşvik, nitelikli personel istihdamını kolaylaştırır.

5746 sayılı Kanun ne zamana kadar geçerlidir?

Kanun 31 Aralık 2028 tarihine kadar uygulanacaktır. Bu tarihe kadar işletmeler Ar-Ge ve tasarım projeleri için kanunda belirtilen tüm teşvik ve desteklerden faydalanabilir.

Rasyotek Hizmetlerine Gözatın

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Sed ultrices elit eget sem luctus interdum. Morbi a sapien ut dolor placerat consequat. Nulla facilisi. Vivamus at lacinia elit. Phasellus at faucibus lacus…

Bordro Outsourcing